Gevelsteen de Papegaaij
Weet jij waar deze gevelsteen te zien is?
Voordat de adressen in Nederland in de negentiende eeuw werden ingevoerd, ging het navigeren door Delft compleet anders. Toen geen huizen met nummers, maar met gevelstenen. Deze unieke stenen waren zichtbare herkenningspunten in de stad.
De Papegaaij
Vandaag in het spotlicht: de Papegaaij, te vinden op de gevel van Buitenwatersloot 157-159. Deze prachtige gevelsteen uit 1690 toont een kleurrijke papegaai met de volgende tekst:
"De papegaey is myn naem tot malen ben ick bequaem. 1690. Die dit werck heeft doen maken kyck sy is genaemt Leunta Jacoba van Dyck."
“De Papegaay, de molen van Van Dyck: de slooper maakte haar met de grond gelyk; want zy had afgedaan en zoo ge nu aanschouwt zyn op haar plaats, deez’ woningen gebouwd. 1936.”
Dit opschrift verwijst naar een stenen windmolen, gebouwd in 1690 in opdracht van Leuntje Jacobs van Dijck en haar zoon Pleun. Leuntje heeft deze op haar beurt weer van haar man overgenomen, Jacob Dirkx van den Acker. Jacob was eigenaar van een zogenaamde ‘standerdmolen’, een molen gemaakt van hout, die al sinds 1561 bekend stond als de ‘Papegay’. Ondanks dat Leuntje de molen heeft vervangen door een stenen variant in 1690, heeft ze de naam gehouden (al verschilde de spelling vaak). De molen was niet weg te denken uit het stadsgezicht van Delft.
Mysterie…
De reden achter de naam de ‘Papegaaij’ blijft een mysterie. Mogelijk is de molenaar op het idee gekomen door het papegaaischieten, een jaarlijks feest van de Delftse schutterij. De schutter moesten met kruisbogen, en later geweren, proberen een houten papegaai van een paal te schieten. De winnaar kreeg de prestigieuze titel van schutterskoning.
Maar misschien vond de molenaar de papegaai gewoon een hele mooie vogel en koos hij daarom voor die naam. Het was in die tijd namelijk heel gebruikelijk om molens naar dieren te vernoemen.
Toch gesloopt, ondanks protest
Molen de Papegaaij diende meer dan twee eeuwen als koren- en moutmolen. Met de komst van meer industrie verloor de molen aan belang en raakte helaas in verval. Het gebouw werd in 1936, ondanks protesten van de toenmalige stadsarchivaris, gesloopt. Op de plek van de molen werden nieuwe huizen gebouwd. De gevelsteen, het enige overblijfsel van de originele molen, werd in de muren van de nieuwe woningen ingemetseld met een extra toevoeging eronder uit het sloopjaar 1936 . Deze tastbare sporen van het verleden zijn nog altijd zichtbaar. Ga maar eens langs!
