Bij archeologisch onderzoek worden vaak grondmonsters genomen, die we in onze werkruimte zeven op zoek naar hele kleine vondsten. Meestal vinden we vooral plantenzaden en visgraten, die ons veel vertellen over het dieet in vroeger tijden. Maar bij het zeven van een monster van een opgraving aan de Houttuinen te Delft, werden we verrast door wel heel bijzondere fragmenten!
Rode fragmenten van enkele millimeters
Een aantal rode fragmenten van enkele millimeters groot trok direct de aandacht. Al snel is duidelijk dat het fragmenten van lakzegels betreffen. Vanaf de middeleeuwen werden belangrijke brieven en documenten voorzien van een lakzegel. De lak bestond uit een rode pasta die door verhitting zacht en plakkerig werd. De zachte pasta kon worden ingestempeld met een zegelstempel en aan een brief worden vastgeplakt. De meeste zegelstempels waren voorzien van de naam of een teken van de eigenaar, zodat we vaak nog kunnen bepalen wie de afzender of opsteller was. Het zegel diende als echtheidskenmerk zoals tegenwoordig handtekeningen en watermerken worden gebruikt.
Op zoek naar het wapen
Van de vele fragmenten, waren er maar twee waarop iets herkenbaars te zien was: de poten en de staart van een leeuw op een wapenschild met blokjes. Hoewel dit wapenschild archeoloog Jorrit van Horssen bekend voorkwam, werd pas na enig zoeken duidelijk dat dit een heel bekend wapen is! Het is het wapen van het Koninkrijk der Nederlanden; het wapen dat nog altijd op onze paspoorten en alle brieven van de rijksoverheid prijkt.
Datering vondst
Het wapenschild met de leeuw komt al uit de middeleeuwen, het was het adellijke wapen van de familie Nassau, maar pas in het jaar 1813 werd dit het wapen van Nederland. En omdat het wapen in 1815 iets werd veranderd - de leeuw kreeg een zwaard en een pijlenbundel - weten we zeker dat dit zegel aan een brief of document uit de periode 1813-1815 moet hebben gezeten.
Delftse Houttuinen in de vroeg 19e eeuw
In deze periode was aan de Houttuinen een fabriek gevestigd voor het maken van affuiten, de verrijdbare onderstellen voor kanonnen. De brief waaraan het zegel bevestigd was, is in de bodem vergaan. De kans is groot dat de brief instructies bevatte van het Departement van Oorlog, de voorloper van het huidige Ministerie van Defensie, die nog altijd de leeuw in hun logo hebben staan.
Met dank aan Jorrit van Horssen.
